Συμβουλές εργονομίας σε γονείς παιδιών με σοβαρές νευρομυικές διαταραχές: τι πρέπει να προσέξουν;;

 Οι γονείς παιδιών με σοβαρές νευρομυικές διαταραχές (όπως εγκεφαλική παράλυση –σπαστική τετραπληγία), αντιμετωπίζουν ένα βαρύ φορτίο όσον αφορά τη διαχείριση αυτών των παιδιών κυρίως στον τομέα των Δραστηριοτήτων  Καθημερινής Ζωής που αφορούν την αυτονομία τους στο σπίτι.Τι θα πρέπει λοιπόν να προσέξουν αυτοί οι γονείς ώστε να μην επιβαρύνουν τη σωματική τους υγεία περισσότερο απ’ όσο πρέπει;

 1)Σηκώματα (lifts) - μεταφορές: το πιο σημαντικό κομμάτι που πρέπει να εκπαιδευτούν απαραιτήτως οι γονείς και ο φροντιστές για να αποφευχθούν ή να μειωθούν τα μυοσκελετικά προβλήματα και κυρίως αυτά της μέσης:

α) αν το παιδί παίζει στο πάτωμα και πρέπει να το σηκώσουμε:

καθόμαστε ακριβώς από πίσω του και κοντά στο σώμα μας, με το ένα μας χέρι αγκαλιάζουμε τον κορμό και με το άλλο πιάνουμε τα πόδια ή τα διαχωρίζουμε βάζοντας το άλλο μας χέρι ανάμεσά τους (μιλάμε για παιδί με έντονη σπαστικότητα στα ισχία). Στη συνέχεια, με ημιγονάτισμα (βγάζουμε το ένα μας πόδι μπροστά) ρίχνουμε το βάρος του σώματός μας στο μπροστινό πόδι και σηκωνόμαστε μαζί με το παιδί. Προσοχή: ποτέ δεν σκύβουμε για να σηκώσουμε το παιδί διότι επιβαρύνεται η μέση.

Αντίστροφη διαδικασία: τοποθέτηση του παιδιού στο πάτωμα για παιχνίδι:

πιάνουμε το παιδί ακριβώς όπως και προηγουμένως και με ημιγονάτισμα (βγάζουμε το ένα από τα δύο πόδια μας προς τα πίσω, λυγίζουμε σταδιακά μέχρι να γονατίσουμε πλήρως). Κατόπιν, καθόμαστε με πλάγιο κάθισμα (καθόμαστε στο πλάι) και τοποθετούμε το παιδί στο έδαφος. Προσοχή: ποτέ δεν σκύβουμε για να τοποθετήσουμε το παιδί διότι επιβαρύνεται η μέση.

β) αν το παιδί βρίσκεται ήδη καθισμένο στο αμαξίδιο ή το ειδικό καθισματάκι και πρέπει να το σηκώσουμε:

αφού λύσουμε όλα τα προστατευτικά εξαρτήματα και τους ιμάντες του αμαξιδίου ή του καθίσματος, ερχόμαστε μπροστά από το παιδί και με βαθύ κάθισμα (λυγίζουμε τα γόνατα, κατεβάζουμε κατακόρυφα τον κορμό μας), αγκαλιάζουμε το παιδί με το ένα χέρι από τον κορμό και με το άλλο διαχωρίζουμε τα πόδια. Κατόπιν, αφού ουσιαστικά το έχουμε φέρει στην αγκαλιά μας, τεντώνουμε τα γόνατα και σηκωνόμαστε μαζί με το παιδί. Προσοχή: ποτέ δεν σκύβουμε για να σηκώσουμε το παιδί διότι επιβαρύνεται η μέση.

Αντίστροφη διαδικασία: τοποθέτηση του παιδιού στο αμαξίδιο ή το ειδικό καθισματάκι

γίνεται ακριβώς όπως και προηγουμένως, δηλαδή, αφού απελευθερώσουμε όλα τα προστατευτικά εξαρτήματα και έχουμε πάρει ήδη το παιδί στην αγκαλιά μας (το ένα μας χέρι κρατά τον κορμό του παιδιού και το άλλο διαχωρίζει τα ισχία), λυγίζουμε τα γόνατα και τοποθετούμε το παιδί στο αμαξίδιο ή το κάθισμα από το πλάι φροντίζοντας να καθίσει σωστά, δηλαδή η πλάτη του να εφαρμόσει πλήρως στην πλάτη του καθίσματος και να διαχωριστούν ταυτόχρονα τα ισχία. Προσοχή: ποτέ δεν σκύβουμε για να τοποθετήσουμε το παιδί διότι επιβαρύνεται η μέση.  

2)Προσωπική υγιεινή – φροντίδα- μπάνιο - τουαλέτα:

συνίσταται η χρήση τροχοκαρέκλας (καρέκλα ειδική με ρόδες και τρύπα για εκπαίδευση τουαλέτας ανάλογα με την παθολογία πάντα του παιδιού) όπως και βοήθημα μπάνιου στην ίδια επιφάνεια με το χείλος της μπανιέρας (καλύτερα να υπάρχει ντουζιέρα). Οι αλλαγές των πανών θα ήταν προτιμότερο να γίνονται σε πάγκο ψηλό που να είναι όρθιος ο γονέας-φροντιστής και όχι σε χαμηλά κρεβάτια ή χαμηλούς πάγκους γιατί αναγκάζεται ο φροντιστής να σκύβει με αποτέλεσμα να καταπονεί τη μέση του. Οφείλουμε να τονίσουμε πως είναι απαραίτητη η χρήση των κατάλληλων βοηθημάτων (ανάλογα με την παθολογία του παιδιού) και η εκπαίδευση των γονιών – φροντιστών στην σωστή χρήση τους.

3)Σίτιση-πόση:

γίνεται στο ειδικό διαμορφωμένο καρεκλάκι (ο γονιός κάθεται στο πλάι του καθίσματος και όχι μπροστά για να βοηθάει συνοδεύοντας το κουτάλι ή το ποτήρι που το παιδί θα έχει στο χέρι του) ή στην αγκαλιά του γονέα-φροντιστή για  ευθυγράμμιση του κορμού του παιδιού και για καλύτερο έλεγχο του στόματος (διευκόλυνση πόσης, κατάποσης, αναπνοής και αποφυγή δυσφαγιών εξαιτίας κακής στάσης του σώματος). Προτιμότερο είναι το παιδί να βοηθάει στη σίτιση ή την πόση (εάν είναι εφικτό) γιατί έτσι συμμετέχει και το ίδιο στη διαδικασία της εκπαίδευσης

4)Ένδυση – απόδυση, υπόδηση:

εάν η ηλικία και η παθολογία του παιδιού το επιτρέπουν, κρίνεται άκρως σημαντική η συμμετοχή του κατά τη διαδικασία αυτή, γιατί έτσι μόνο θα μπορέσει να εκπαιδευτεί με σκοπό την αυτονομία του. Με απλές εντολές από τη μεριά του γονέα-φροντιστή συμμετέχοντας και ο ίδιος σε αυτή τη διαδικασία και ακολουθώντας την κάθε κίνηση του παιδιού μπορεί να το βοηθήσει. Η χρήση ενός καθίσματος στο σωστό ύψος του παιδιού ώστε αυτό να κάθεται (εάν έχει έλεγχο κορμού) κατά τη διάρκεια της ένδυσης-απόδυσης μπλούζας, παντελονιού και καλτσών είναι σημαντική. Το ίδιο ισχύει και στην υπόδηση. Εάν το παιδί δεν μπορεί να ελέγξει καλά τον κορμό του, οι διαδικασίες αυτές πραγματοποιούνται με το παιδί στην αγκαλιά του γονιού και με τη συμμετοχή πάντοτε και των δύο   

5)Παιχνίδι – ελεύθερος χρόνος: 

στο ειδικό καρεκλάκι ή στο πάτωμα (αν είναι εφικτό ανάλογα με τον έλεγχο του κορμού από το παιδί). Η τοποθέτηση του παιδιού στο πάτωμα γίνεται όπως περιγράφηκε παραπάνω, ενώ η αποφυγή του W sitting και της θέσης – σταυροπόδι από το παιδί κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού είναι άκρως απαραίτητη.

6)Μετακίνηση (καρότσι, σκάλες, ασανσέρ):

η μετακίνηση του παιδιού πραγματοποιείται με εργονομικό αμαξίδιο (προσαρμοσμένο στις διαστάσεις του σώματος του παιδιού με τη λήψη των σωστών μέτρων), ενώ η χρήση ενός ευρύχωρου ασανσέρ (ελάχιστες διαστάσεις εσωτερικού χώρου 0,80 m πλάτος και 1,25 m μήκος), είναι απαραίτητη. Το ανέβασμα και κατέβασμα σκάλας πραγματοποιείται με τον γονέα-φροντιστή να προηγείται του αμαξιδίου και στις δύο περιπτώσεις

Τι πετυχαίνουμε;

α)ασφάλεια του παιδιού

β)άνεση του παιδιού και του γονέα-φροντιστή

γ)λιγότερη κατανάλωση ενέργειας (λιγότερη κούραση) από τη μεριά του γονέα-φροντιστή

δ)αποφυγή ή μείωση μυοσκελετικών προβλημάτων από τη μεριά του γονέα-φροντιστή

Προϋπόθεση:

Εκπαίδευση του γονιού ή του φροντιστού  σε όλες τις κατηγορίες εργονομίας από εξειδικευμένο εργοθεραπευτή, ο οποίος δείχνει τις διευκολύνσεις των μεταφορών – σηκωμάτων, των λαβών στη σίτιση και πόση, των σωστών χειρισμών κατά τη διαδικασία της ένδυσης-απόδυσης και υπόδησης, όπως και της σωστής θέσης του παιδιού στο πάτωμα για παιχνίδι.

Προσοχή: αν το παιδί ζυγίζει πάνω από 20 κιλά η χρήση ενός γερανού μεταφοράς κρίνεται απαραίτητη (εκπαίδευση του γονέα – φροντιστή στη σωστή χρήση του)